ΓΑΛΛΙΚΟΣ ΜΑΗΣ

Το '68 πέρα απ' τον μύθο

Του ΖΑΝ-ΠΙΕΡ ΛΕ ΓΚΟΦ

Μπροστά στον Μάη του '68 η γαλλική κοινωνία ταλαντεύεται μεταξύ σαγήνης και απόρριψης και δεν κατορθώνει να βρει τη σωστή απόσταση, να εντάξει το '68 στην ιστορία. Η σαγήνη είναι πρώτα απ' όλα εκείνη μιας γενιάς που έζησε τη νεότητά της ως μια ισχυρή στιγμή παράβασης και που έπειτα δυσκολεύεται να γεράσει. Με το φαντασιακό του καθηλωμένο στο παρελθόν, ένα μέρος αυτής της γενιάς έχει γεμίσει μέχρι κορεσμού τον δημόσιο χώρο με λόγους και εικόνες. Σε αυτήν προστίθεται μια άλλη γενιά, αυτή που ακολουθεί, η οποία δεν έχει γνωρίσει άμεσα το γεγονός, έχει μια μυθοποιημένη εικόνα γι' αυτό και παριστάνει τον θεματοφύλακα ενός γεγονότος που δεν έχει βιώσει. Γι' αυτές τις δύο κατηγορίες το '68 είναι ένα ζήτημα ταυτότητας, που είναι δύσκολο να το προσεγγίσουμε χωρίς να προκληθεί αμέσως ένα ανακλαστικό που εμποδίζει κάθε στοχαστική και κριτική αναδρομή: «Μην αγγίζετε το '68».
Από την άλλη πλευρά υπάρχει το στρατόπεδο των αντιδραστικών, των ρεβανσιστών, που μετατρέπουν το '68 σε αποδιοπομπαίο τράγο για όλες τις δυσκολίες του σήμερα. Ο Σαρκοζί είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, αν και στην έκκλησή του «να τελειώνουμε με το '68» υπάρχει ένα στοιχείο πολιτικάντικου υπολογισμού. Αυτές οι δύο μεγάλες τάσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό διαμορφώσει τη δημόσια συζήτηση εδώ και σαράντα χρόνια με έναν έμμεσο εκβιασμό: «Διαλέξτε το στρατόπεδό σας!»

Ετσι το '68 έγινε με το πέρασμα του χρόνου ένας μύθος. Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό σε αυτό. Η διάδοση εικόνων οδοφραγμάτων δίνει την ψευδή εντύπωση μιας αληθινής επανάστασης. Ωστόσο, μολονότι υπήρξαν 5 νεκροί και 2.000 τραυματίες και μολονότι οι αναμετρήσεις υπήρξαν βίαιες, εκτυλίχθηκαν με τρόπο ασυνεχή. Στο Παρίσι οι συγκρούσεις διήρκεσαν εννέα ημέρες. Το ουσιώδες ήταν «η απελευθέρωση του λόγου». Ανέβασαν και πάλι στη σκηνή μια επανάσταση με έναν τρόπο φανταστικό, χωρίς να κάνουν την επανάσταση. Εξάλλου, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας εστίασαν στην επιτυχία παλαιών ηγετών, που μεταστράφηκαν, στον τύπο ή στην πολιτική. Ωστόσο, ο Μάης του '68 οδήγησε επίσης πολλούς ανθρώπους, που βίωσαν το αδιέξοδο, σε τραγικές εκβάσεις. Τέλος, ο κυρίαρχος λόγος αποδίδει στον Μάη του '68 ρεύματα που δεν του ανήκουν, όπως ο φεμινισμός, που ήρθε μετά -το '68 ήταν αρκετά ανδοκρατικό-, ή η οικολογία.

Δεν θα έφτανα ως το σημείο να πω ότι αυτό που αποκαλείται ασαφώς νεοφιλελευθερισμός είναι το προϊόν της πολιτιστικής κρίσης που άρχισε το '68. Ωστόσο μια συνάντηση αυτών των δύο βαθύτερων κινημάτων έγινε, συνάντηση που θα την τοποθετούσα στη δεκαετία του '80, όταν η κριτική της εξουσίας που εμπνεόταν από το '68 είχε απήχηση σε ένα ορισμένο φιλελεύθερο φαντασιακό, για το οποίο όλα όσα ελέγχουν την οικονομία είναι υποχρεωτικά αρνητικά. Η δεκαετία του '80 είναι ακριβώς η στιγμή όπου, παίρνοντας τη στροφή του εκσυγχρονισμού, η αριστερά αρχίζει να ανακτά την πολιτιστική κληρονομιά του '68 και αντικαθιστά το κοινωνικό ζήτημα με το πολιτιστικό ζήτημα.

Μολονότι το '68 έζησε την αποτυχία της ουτοπίας του, οι πολιτιστικές του αξίες διαδόθηκαν βαθμιαία στην κοινωνία. Το '68 όχι μόνον δεν είχε πολιτικό σχέδιο αλλά υπήρξε και ένα κίνημα πέραν της πολιτικής. Πέρα από την «επανάσταση των ηθών» της νεολαίας και την εργατική γενική απεργία, γεγονότα στα οποία υποβαθμίζεται πολύ συχνά το '68, αυτό το κίνημα σημαδεύτηκε πάνω απ' όλα από τη διερώτηση μιας κοινωνίας, η οποία επρόκειτο να γνωρίσει μιαν επιταχυμένη ανατροπή μετά τον πόλεμο. Οι άνθρωποι σταματούν, αρχίζουν να μιλούν και αναρωτιούνται: «Είμαστε ευτυχισμένοι;»

Ο Μάης του '68 δεν ήταν μια επανάσταση -όταν το ουσιώδες συντελέστηκε, όλος ο κόσμος έφυγε για week end- αλλά ήταν μια κάθαρση. Αν υπήρχε κάποιο σχέδιο στους κόλπους της «φοιτητικής κομμούνας» ήταν εκείνο μιας κοινωνίας που αυτοοργανώνεται, μιας κοινωνίας οριζόντιας, διαφανούς προς τον εαυτό της, όπου κάθε αντιπροσώπευση και κάθε θεσμός βιωόνταν αμέσως ως αποστέρηση. Αυτή η ιδέα μιας άμεσης δημοκρατίας χωρίς κράτος δικαίου, χωρίς καθολική ψήφο («εκλογές παγίδα για βλάκες»), χωρίς θεσμούς, συνδέεται ως έναν βαθμό με το φαντασιακό του ολοκληρωτισμού.

Το τέλος της δεκαετίας του '70 σηματοδότησε την αποτυχία της ουτοπίας του '68, αλλά και την αποτυχία της ιδέας μιας μαζικής εξέγερσης της εργατικής τάξης, στην οποία για πολύν καιρό στήριζε τις ελπίδες της η άκρα αριστερά. Αυτό που εγώ αποκαλώ ο «εξημερωμένος φεμινισμός» και η πολιτική οικολογία προσέφεραν ένα πρόγραμμα ως υποκατάστατο του παλιού στον παρακμάζοντα αριστερισμό. Η δυναμική που προέρχεται από τον Μάη του '68 είναι νεκρή και οι σημερινές προκλήσεις παρουσιάζονται με αντίστροφη μορφή: Το πρόβλημα δεν είναι πλέον η απελευθέρωση του λόγου αλλά η ποιότητά του και η συνοχή του, η αναξιοπιστία του κράτους και των θεσμών, η διάλυση του ρεπουμπλικανικού μοντέλου. Αν το '68 εξέφρασε την προσδοκία για συμμετοχή στη δημόσια ζωή, πρέπει να βρούμε την απάντηση σε αυτή την προσδοκία εκτός της ουτοπίας του '68 και μέσα στο πλαίσιο μιας σύγχρονης δημοκρατικής κοινωνίας.

Vidéos : http://www.ina.fr/archivespourtous/index.php?vue=dossier&id=6




Souvent qualifiée de "révolution manquée", mai 1968 ne vit en réalité aucune tentative de conquête du pouvoir, ni aucune volonté de dérapage vers la guerre civile. Aucun coup de feu ne fut tiré, et seuls quelques morts furent ponctuellement à déplorer, surtout en juin.
Les historiens divisent classiquement le déroulement de Mai 68 en trois phases, une "période étudiante" (3 - 13 mai), une "période sociale" (13 - 26 mai) et une "période politique" (27-30 mai).

Qui sont les jeunes qui font Mai 68 ?

La génération qui fait 68 est une génération intermédiaire, puisqu’elle a un pied du côté de la guerre, que ses parents ont connue, et en même temps elle vit dans une étape historique où les sociétés sont économiquement développées.
Ce sont les enfants du baby boom, de l’expansion économique, du développement des biens de consommation.
La jeunesse existe et s’affirme fortement et publiquement comme telle. Lassés d’une société autoritaire et paternaliste, les jeunes dénoncent pêle-mêle le capitalisme, l’austérité morale gaulliste, les arrestations de leurs camarades, tout en prônant la libération sexuelle, plus de droits pour la femme, le tout avec parfois le Petit Livre rouge à la main. D’abord désemparés par ces « gauchistes » qui couvrent les murs parisiens de slogans libertaires, travailleurs et syndicats prennent le relais en moins de quinze jours. La France est paralysée et le régime menacé. Le pays connaît en quelque sorte son dernier épisode insurrectionnel.

A l’appel de l’UNEF et de la SNESup, la grève est décrétée dans les universités parisiennes et le mouvement fait tâche d’huile en province. Quelques jours plus tard, dans la nuit du 10 au 11 mai, les affrontements franchissent un nouveau cap : en une nuit, les barricades fleurissent tandis que l’on recense 1000 blessés.

La répression policière joue contre le régime : en signe de protestation, les syndicats ouvriers provoquent une grève générale le 13 mai. Celle-ci s’accompagne d’une manifestation imposante dans les rues parisiennes puis de l’occupation des usines. La crise a pris une tournure sociale, mais aussi politique : les grands noms de l’opposition, tels que Mendès-France ou Mitterrand, défilent en tête du cortège. Dans les jours qui suivent, les occupations d’entreprises se multiplient, paralysant le pays.
Après plus de dix jours de paralysie du pays, le mouvement risque pourtant l’essoufflement, d’autant plus qu’avec l’obtention des accords de Grenelle, il perd une part de légitimité aux yeux de la population. En effet, étudiants et ouvriers ont bénéficié du soutien indirect du reste des Français, ou tout du moins d’une certaine sympathie face à un pouvoir vieillissant et à une société verrouillée. Mais, après les accords syndicaux, la situation prend une tournure véritablement politique. La rue et l’opposition attendent que le général se retire.

Le 29 mai, De Gaulle disparaît soudainement, sans même prévenir son Premier ministre. Il s’est envolé en Allemagne, dans la base militaire française de Baden-Baden. Pendant qu’il s’entretient avec le général Massu, certainement pour s’assurer du soutien de l’armée, la France ressent avec angoisse la possibilité d’une vacance du pouvoir. Revenu, il prononce le lendemain vers 16 heures une allocution courte mais ferme : il dissout l’Assemblée nationale, mais il ne se retirera pas. Refusant de céder, il demande aux Français de lui exprimer leur soutien et leur attachement au régime. A 17h30, une grande manifestation débute à Paris, rivalisant de par son ampleur à celle du 13 mai.

Les législatives sont fixées au 23 et 30 juin. Poursuivant sur le registre du risque de chaos politique et de la menace communiste, De Gaulle débaptise son parti pour lui donner le nom « d’Union pour la défense de la République ». La sympathie de l’opinion pour les manifestants a tourné à la lassitude et à l’angoisse. Les Français expriment alors dans les urnes leur attachement au régime et à leur président : l’UDR sort renforcée et obtient une majorité écrasante. Les événements de Mai 68 sont terminés.



Les accords de Grenelle (les 25 et 26 mai 1968)


Une augmentation de 35 % du SMIC (salaire minimum) à 600 F par mois et de 10 % des salaires, la création de la section syndicale d’entreprise, et une quatrième semaine de congés payés, sont entre autre conclues lors des accords de Grenelle, suite à des négociations menées en particulier par le jeune haut fonctionnaire Jacques Chirac, et la reprise du travail s'effectue progressivement au début du mois de juin.

Dissolution de l'Assemblée nationale le 30 mai 1968
Les élections législatives de juin 1968 voient la très large victoire des gaullistes, regroupés dans le parti renommé pour l'occasion Union pour la défense de la République. On s'est beaucoup interrogé sur ce retournement de la peur, tant les médias donnaient l'impression que la population penchait pour le mouvement étudiant. Au fond personne à gauche n'avait donné l'impression de maîtriser ce qui se passait et la solution paraissait être provisoirement en dehors du mouvement, dans la stabilité institutionnelle

L'influence de Mai 68 est manifeste dans la pédagogie scolaire en France. De disciple, l'élève devient un sujet pouvant intervenir dans la pédagogie dont il est l'objet, c'est la coéducation. La dimension de la parole libre, du débat, s'accroît. La discipline autoritaire fait place à la participation aux décisions. Les enseignants ont été parfois déstabilisés dans l'idée qu'ils se faisaient de leur métier. On critiquera ensuite cette évolution jugée souvent trop permissive. Elle a aussi été à l'origine de la participation des élèves et des parents aux conseils de classe et de la redéfinition des règlements scolaires dans les établissements dès juin 1968

Quelques slogans soixante-huitards :

« Il est interdit d'interdire ».
L'imagination prend le pouvoir !
Pas de replâtrage, la structure est pourrie.
Soyez réalistes, demandez l'impossible.
Sous les pavés, la plage
Laissez la peur du rouge aux bêtes à cornes.
Cours camarade, le vieux monde est derrière toi.
Les murs ont la parole.
Élections, piège à cons.
CRS = SS

Ένα κείμενο που έστειλε απο τη Γαλλία ένας εξαιρετικός φίλος ενταγμένος στη Γαλλική Αριστερά και αναφέρεται στο χρονικό του Γαλλικού Μάη 68
Χρήστος

Φάκελοι | 07.05.2008

Ο Μάης του '68 στη Γαλλία
Δεν ήταν μια φοιτητική εξέγερση, αλλά η εξέγερση ενός ολόκληρου λαού. Τελείωσε με την επικράτηση των Γκολικών από τις πρόωρες εκλογές που προκήρυξε ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Το Παρίσι έζησε ιδιαίτερα έντονα τα γεγονότα του Μάη του 1968. Διαδηλώσεις, οδομαχίες, καταλήψεις πανεπιστημίων, δεν ήταν απλά μια φοιτητική και εργατική εξέγερση, ήταν η εξέγερση ενός ολόκληρου λαού. Η αρχή έγινε με την κατάληψη του Πανεπιστημίου της Ναντέρ και εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα στη Σορβόννη.
Ας κάνουμε μια σύντομη ιστορική διαδρομή με οδηγό τους δημοσιογράφους που μετέδιδαν εκείνη την εποχή τα δραματικά γεγονότα.

«Θα επιβάλουμε το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης»

«Είναι φοβερό», φώναζε όλο αγωνία ένας από αυτούς «βρίσκομαι στη λεωφόρο Σεν Ζερμεν, βλέπω μια γυναίκα μέσα στο αίμα να κείται στο δρόμο. Οι φοιτητές χτυπούν και πάλι, γυρίστε πίσω»!!! Οι διαδηλώσεις εκείνης της χρονιάς του 68 είχαν ξεκινήσει ήδη το Μάρτη στο Πανεπιστήμιο Ναντερ. Οι φοιτητές κατέλαβαν το κτίριο που στεγάζονταν η διοίκηση και ζητούσαν την απελευθέρωση των συμφοιτητών τους που συνελήφθησαν στις διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Βιετνάμ. Ένας από τους πρωτοστάτες ήταν και ο Ντάνιελ Κον Μπέντιτ, ευρωβουλευτής σήμερα των Πρασίνων. «Όλη την επόμενη εβδομάδα θα κάνουμε ό, τι περνά από το χέρι μας για να επιβάλλουμε το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση, όπου και όποτε θέλουμε, ακόμη και σε αυτό το Πανεπιστήμιο». Το Πανεπιστήμιο όμως έκλεισε και οι φοιτητές συνέχισαν τη δράση τους καταλαμβάνοντας τη Σορβόννη. Η αστυνομία χρησιμοποίησε δακρυγόνα και γκλομπς για να εκδιώξει τους καταληψίες. Τις επόμενες μέρες οι διαδηλώσεις κορυφώθηκαν. Το συνδικάτο των φοιτητών κάλεσε σε γενική απεργία. Σε συγκρούσεις με την αστυνομία εκατοντάδες συλλαμβάνονται και δεκάδες τραυματίζονται. Τη νύχτα της 10ης προς την 11η Μαΐου ένας άλλος ρεπόρτερ μεταδίδει από το μέτωπο των οδομαχιών. «Ακούω δυνατές εκρήξεις. Είναι βόμβες καπνού. Οι αστυνομικές δυνάμεις περιμένουν να διαλυθεί ο καπνός και μετά να εισβάλουν πάνοπλοι».



Οι εργάτες στο πλευρό των φοιτητών
Οι φοιτητές βιώνουν ένα κύμα αλληλεγγύης χωρίς προηγούμενο. Στις 13 Μαΐου ένα εκατομμύριο γάλλοι κατεβαίνει στους δρόμους. Διαδηλώνει για τη μίζερη οικονομική κατάσταση στη χώρα, για την ανεργία, τον πόλεμο στο Βιετνάμ, αλλά και για τη δολοφονία του γερμανού Ρούντι Ντούσκε. Μέσα Μαΐου το κύμα διαδηλώσεων αγγίζει και του εργάτες. Η γενική απεργία παραλύει τη Γαλλία. Η κυβέρνηση υπό καθεστώς πρωτόγνωρης πίεσης ανακοινώνει αυξήσεις. Ο τότε πρωθυπουργός Ζορζ Πομπιντού τις εξαγγέλλει: «Από τον Ιούνιο το πραγματικό ημερομίσθιο θα αυξηθεί κατά 7% και από τον Οκτώβριο κατά 10 %. Δεκτή θα γίνει και η μείωση των ωρών εργασίας». Η Γαλλία όμως δεν ησυχάζει. Η απεργία συνεχίζεται και οι διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση του προέδρου ντε Γκολ. Ο γάλλος ρεπόρτερ στο έργο του.
«Εδώ είναι το Μέγαρο των Ηλυσίων. Στις 11. και 24 δύο αυτοκίνητα εγκατέλειψαν τους χώρους. Στο πίσω αυτοκίνητο κάθονται ο στρατηγός ντε Γκολ και η γυναίκα του. Πληροφορούμαι, ότι ο πρόεδρος θέλει να αποσυρθεί για 24 ώρες στο εξοχικό του, στο Κολομπέ».

Η φυγή προς τα εμπρός

Στην πραγματικότητα πηγαίνει στο Μπαντεν Μπαντεν για να συναντήσει τον ανώτατο διοικητή των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων στη Γερμανία. Αποφασίζει όμως να επιστρέψει. Στη Πλατεία Ομονοίας διαδηλώνουν εκατοντάδες χιλιάδες. Στις 4 και μισή το απόγευμα ο Πρόεδρος μιλά από το μικρόφωνο στο πλήθος: «Γαλλίδες και Γάλλοι, πήρα τις αποφάσεις μου, δεν θα παραιτηθώ υπό τις παρούσες συνθήκες. Ούτε θα αντικαταστήσω τον πρωθυπουργό. Διαλύω τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Η Γαλλία απειλείται από δυνάμεις δικτατορίας. Αλλά η Δημοκρατία δεν θα συνθηκολογήσει. Ζήτω η Δημοκρατία, Ζήτω η Γαλλία»!
Στα μέσα Ιουνίου η αστυνομία διαλύει και τις τελευταίες καταλήψεις. Και στις εκλογές της 30ης Ιουνίου νικούν κατά κράτος οι Γκολιστές. Ο Μάης του 68 ενίσχυσε τον ντε Γκολ και τη γαλλική συντηρητική κοινωνία. Άφησε όμως βαθιά τα ίχνη του μέχρι και σήμερα…

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου